Khi bạn nhìn vào căng thẳng Trung - Nhật, nhiều người sẽ nghĩ đây chỉ là chuyện vài cảnh báo, vài tuyên bố mạnh, hay vài điểm nóng quanh Đài Loan. Nhưng không. Đó chỉ là phần nổi. Phần chìm chính là một mâu thuẫn mà cả Bắc Kinh lẫn Tokyo đều hiểu rất rõ: dù kéo dài bao lâu, hai bên rồi cũng sẽ phải đối diện nhau một lần.

Tôi muốn bạn nhìn toàn cảnh này như một ván cờ kéo dài 150 năm, chứ không phải vài mùa tin tức.

Đối với Trung Quốc, Nhật Bản không chỉ là đối thủ cạnh tranh. Nhật là dấu mốc của một giai đoạn mà Trung Quốc từng suy yếu, từng mất vị thế và từng bị buộc phải chấp nhận sự áp đảo của người khác. Một quốc gia có trí nhớ lịch sử dài như Trung Quốc không bao giờ quên điều đó.

Vì vậy, với Bắc Kinh, đối đầu với Nhật không phải lựa chọn.
Nó là chu kỳ.

Trung Quốc trỗi dậy không chỉ để phát triển kinh tế.
Họ trỗi dậy để xác lập lại vị trí của mình trong trật tự châu Á.
Một Trung Quốc giàu mạnh, phát triển công nghệ và hiện đại hóa quân đội không thể chấp nhận việc Nhật tiếp tục giữ vai trò trung tâm trong cấu trúc an ninh khu vực.

Vậy nên câu hỏi không phải “có đối đầu hay không”, mà là:
đối đầu vào thời điểm nào sẽ mang lại lợi thế lớn nhất.

Không giống Trung Quốc, Nhật không chủ động leo thang. Nhưng điều đó không đồng nghĩa Nhật yếu thế. Nhật hiểu sinh tồn là ưu tiên lớn nhất, đặc biệt sau bài học của Thế chiến II.

Nhật nhìn sự trỗi dậy của Trung Quốc không phải như một thay đổi kinh tế, mà như một rủi ro chiến lược.
Nếu Trung Quốc kiểm soát Đài Loan, chuỗi đảo thứ nhất bị xuyên thủng.
Nếu chuỗi đảo bị xuyên thủng, Nhật mất lớp đệm an ninh.
Và nếu mất lớp đệm đó, Nhật bị đặt vào vị trí trực diện với đối thủ lớn gấp nhiều lần mình.

Bởi vậy, dù không ồn ào, Nhật đang âm thầm chuyển trạng thái:
từ phòng thủ sang ngăn chặn.

Nhật không tìm kiếm đối đầu.
Nhưng Nhật phải chuẩn bị.
Vì nếu không chuẩn bị, Nhật thua trước khi cuộc chơi bắt đầu.

Giữa Trung và Nhật, Mỹ không đứng ngoài. Mỹ là yếu tố khiến mọi mâu thuẫn trở thành vấn đề lớn hơn tính song phương.

Mỹ hiểu rõ rằng nếu Trung Quốc vượt lên trong công nghệ lõi, vai trò dẫn dắt toàn cầu của họ sẽ bị đe dọa. Vì thế Washington siết chip, siết AI, siết bán dẫn. Không chỉ để hạn chế Trung Quốc, mà còn để bảo vệ Nhật - mảnh ghép quan trọng nhất trong hệ thống an ninh của Mỹ ở châu Á.

Một khi Mỹ bước vào, xung đột này không còn là chuyện hai nước.
Nó trở thành một cuộc tranh chấp định hình trật tự khu vực.

Điều đó có nghĩa là Trung - Nhật không thể tự thỏa hiệp.
Một bước lùi của bất kỳ bên nào cũng tạo ra hiệu ứng dây chuyền vượt ngoài khả năng kiểm soát.

Trung Quốc và Nhật Bản sợ cùng một điều - và chính nỗi sợ đó khóa họ lại với nhau**

Trung Quốc sợ bị kiềm hãm mãi mãi.
Nhật Bản sợ bị vượt mặt mãi mãi.

Hai nỗi sợ này không thể tồn tại cùng lúc.

Trung Quốc muốn phá vòng vây.
Nhật Bản muốn giữ vòng vây.
Mỹ muốn vòng vây không được phá.

Khi ba nhu cầu này chạm nhau, bạn có một cấu trúc xung đột mà không quốc gia nào có thể rút lui mà không trả giá.
Đây không còn là vấn đề ý chí.
Đây là kết quả tất yếu của động lực hệ thống.

Bạn không còn sống trong thời kỳ ổn định 2010 - 2020.
Bạn đang sống trong giai đoạn mà:

Nếu bạn theo dõi tin tức từng ngày, bạn sẽ bị nhiễu bởi những biến động nhỏ.
Nhưng nếu bạn nhìn vào lớp sâu hơn, bạn sẽ thấy thế giới đang xoay trục - và xoay cực nhanh.

Người hiểu được sự dịch chuyển sẽ đi trước một thập kỷ.
Người không nhận ra chu kỳ sẽ luôn đi sau.

Nó không phải biến động tạm thời.
Không phải câu chuyện nóng lên rồi nguội xuống.
Không phải “quan hệ hai nước căng thẳng”.

Nó là pha mở đầu của một chu kỳ địa chính trị mới, nơi châu Á trở thành trung tâm của thế giới.

Và nếu bạn không muốn bị cuốn theo nhiễu loạn, bạn cần một bản đồ rõ ràng để đi qua giai đoạn này.

Nếu bài phân tích này giúp bạn mở ra góc nhìn mới,

Để tôi có thể gửi cho bạn những phân tích chuyên sâu hơn về:

Trong thế giới đang đổi trục, sự hiểu biết chính là tài sản mạnh nhất bạn có thể sở hữu.